Filips II.

Filips II
(Valladolid 21 mei 1527 - Escoriaal 13 september 1598)

Filips II was de zoon van keizer Karel V en van Isabella van Portugal. Hij aanvaardde op 25 oktober 1555 het bestuur over de Nederlandse gewesten en op 16 januari 1556 over de Spaanse en Italiaanse gebieden. Filips II genoot een degelijke opleiding gekenmerkt door evenwichtigheid: behalve de jacht en de aandacht voor de plichten van de ridder, had hij ook belangstelling voor de geestelijke kennis, voor kunst en geschiedenis. In november 1543 trad hij in het huwelijk met de infante van Portugal, die op 12 juli 1545 overleed tijdens de bevalling van hun zoon don Carlos.

Daarna huwde Filips achtereenvolgens Elisabeth, dochter van de Franse koning Hendrik II en moeder van o.a. zijn lievelingsdochter Isabella (1559) en Anna van Habsburg, moeder van Filips III (1569).

Zijn regering werd gekenmerkt door aanslepende oorlogen op alle fronten van Europa, waardoor het economisch bankroet van Spanje tegen het eind van de 16de eeuw onherroepelijk was. Na zijn troonsbestijging verklaarde hij vanuit zijn sterk geloof in de katholieke godsdienst de oorlog aan de Turken. Tegelijkertijd werd de oorlog met Frankrijk, die begonnen was onder Karel V, verder gezet tot aan de vrede van Cateau-Cambrésis (1559).

Ook de verhouding met Engeland verslechterde zienderogen: na de terechtstelling van Maria Stuart zond Spanje (1588) de befaamde Spaanse vloot, 'de Armada' naar Engeland.

Deze werd echter door een storm vernietigd. Het enige blijvende resultaat van al dat oorlogsgeweld was de verovering van Portugal door Alva na de dood van koning Hendrik (1580).

Filips' binnenlands beleid was al even nefast: in 1568 brak in de Nederlanden een opstand uit, die zou leiden tot de Tachtigjarige Oorlog, en uiteindelijk tot de definitieve afscheiding van de Noordelijke provincies. De zuidelijke Nederlanden stond hij in 1598 af aan zijn dochter Isabella en haar echtgenoot Albrecht van Oostenrijk. Zowel in de Nederlanden als in Spanje trad hij hard op tegen het protestantisme.

Filips II was een machtig vorst die zijn uitgestrekt imperium vanaf 1559 grotendeels vanuit zijn werkkamer heeft bestuurd. Het beeld dat de Nederlandstalige geschiedschrijving van Filips weergeeft, is zeer ambivalent: enerzijds wordt hij afgeschilderd als vroom, plichtsgetrouw en kunstlievend, anderzijds als achterdochtig, besluiteloos, onbetrouwbaar en wreed.

In juni van het jaar 1598 trok Filips zich zwaar ziek terug in zijn geliefkoosde verblijfplaats, het Escuriaal, waar hij na een lange doodstrijd op 13 september 1598 de geest gaf.